Pzt-Cumartesi: 08:00/17:00
Kalay geniş bir kullanım yelpazesine sahip bir metal olup, özellikle kaplama ve paketleme endüstrilerinde önemli bir yer tutar. 1940’tan itibaren geleneksel sıcak daldırma yöntemi büyük ölçüde elektrokaplama ile yer değiştirmiştir. Elektrolitik kalay levha çelik şeritlerin her iki yüzeyine ince kalay kaplanarak üretilir. Bu yöntem dayanıklı ve hafif kalay kaplamaları sağlar. Kalay kaplama kalınlığı, genellikle 0,38 ila 1,54 µm arasında değişir. Peki kalay ne işe yarar? Kalay nerede kullanılır? Bu sorulara yanıt vereceğiz ve aynı zamanda hurda kalay fiyatı konusuna da değineceğiz.
Kaplama ve Ambalaj Endüstrisi
Dünya kalay üretiminin %90’ından fazlası teneke kutular için kullanılır. Bu kutular, gıda, içecek, boya, motor yağı, deterjan gibi ürünlerin paketlenmesinde yaygındır. Ayrıca ilaç, kozmetik ve tütün gibi emtialar için de teneke kutular kullanılmaktadır.
Elektrokaplama
Kalay elektrokaplama işleminde yaygın olarak kullanılır. Bu süreç, kalay anotların ve kimyasallarının çeşitli elektrolitler ile kaplama işlemlerinde kullanılmasını içerir. Asit veya alkali çözeltilerle yapılan kalay elektrokaplama, yüksek kaliteli ve verimli kaplamalar oluşturur.
Sıcak Daldırma Kaplamalar
Çeliklerin kurşun-kalay alaşımlarıyla kaplanmasıyla tern levha adı verilen bir malzeme üretilir. Bu malzeme, özellikle çatı kaplamaları, otomotiv yakıt depoları, elektronik ekipman ve kablo kılıfları gibi alanlarda kullanılır. Ayrıca, gıda işleme ekipmanlarında ve bileşen kablolarında da sıcak daldırma kalay kaplamalar tercih edilmektedir.
Kalayın dayanıklı ve korozyona dirençli yapısı, onu modern endüstriyel süreçlerin önemli bir parçası haline getirir.
Alaşımsız Kalay
Alaşımsız Kalay saf formunda çok az uygulamada kullanılır, ancak suyun kirlenmesini engelleyen kimyasal inerte sahip olması, onu damıtma tesislerinde yüksek saflıktaki suyun işlenmesinde astar malzemesi olarak ideal kılar. Saf Kalay suya karşı reaksiyon göstermediği için, özellikle bu tür tesislerde en pratik seçeneklerden biridir.
Alaşımlarda Kalay
Kalay, alaşımlar halinde en çok lehimlerde kullanılır ve kalay levhadan sonra en yaygın ikinci kullanım alanıdır. Lehimlerde, kalay düşük sıcaklıklarda birçok temel metali kolayca ıslatıp yapıştırabilme özelliğiyle önemli bir bileşendir. Kalay-kurşun lehimler, bu metallerin daha düşük erime noktalarına sahip lehimler üretmek için kullanılır. Mukavemetin artırılması için az miktarda antimon ve gümüş gibi metaller de eklenir, bu da lehimlerin yüksek veya düşük sıcaklıklarda güvenilirliğini sağlar.
Lehimler, geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ticari saf Kalay özellikle gıda ürünleri ve aerosol spreyler için kullanılan kutuların yan dikişlerini lehimlemek için kullanılır. Elektronik ve elektrik endüstrilerinde ise %40 ila %70 kalay içeren lehimler tercih edilir, çünkü bu alaşımlar çeşitli çevre koşullarında güçlü ve dayanıklı bağlantılar sağlar. Genel amaçlı lehimler (%50 Kalay %50 kurşun) mühendislik, sıhhi tesisat ve sac metal işlerinde yaygındır. Düşük kalaylı lehimler ise (%20 ila %35 kalay) kablo bağlantıları, otomotiv radyatörleri ve ısı eşanjörlerinin üretiminde kullanılır.
Otomotiv endüstrisinde, düşük kalay içeren lehimler araç gövdelerindeki çatlakları doldurmak ve düzgün bir yüzey sağlamak için büyük miktarlarda kullanılır. Ayrıca, hermetik sızdırmazlık sağlamak amacıyla kutu yan dikişlerinde %2 kalay içeren lehimler tercih edilir. Kalay-çinko lehimleri, alüminyumun birleştirilmesinde, kalay-antimon ve kalay-gümüş lehimleri ise yüksek sürünme direnci gereken uygulamalarda kullanılır.
Organ Boruları İçin Alaşımlar
Kalay-kurşun alaşımları, organ borularının üretiminde yaygın olarak kullanılır ve bu alaşımlar döküm sırasında “benekli metal” adı verilen büyük kristal yapılar oluşturur. Organ borularının ses kalitesi, alaşımın içerdiği kalay oranına bağlıdır ve bu oran %20 ila %90 arasında değişir. Bu alaşımlar, organların ton üretimi için gerekli olan doğru rezonansı sağlar.
Kalay Bazlı Alaşımlar ve Yatak Malzemeleri
Modern Kalay Alaşımları
Kalay antimon ve bakır içeren beyaz bir metal olarak tanımlanır. İlk başta kurşun içeren alaşımlar olarak bilinse de, toksisite ve cila problemleri nedeniyle modern alaşımlardan kurşun çıkarılmıştır. Günümüzde kullanılan bu bileşimler %1 ila %8 antimon ve %0,25 ila %3 bakır içerir. Kalay bazlı alaşımlar, düşük sürtünme katsayısı nedeniyle yatak malzemesi olarak idealdir.
Yatak Malzemeleri
Kalay yapısal olarak zayıf bir metal olduğundan, yatak uygulamalarında mukavemet ve yorulma direnci sağlamak için bakır ve antimon ile alaşımlanır. Bu alaşımlara kalay bazlı babbitler denir. Yatak alaşımlarında kurşun miktarı genellikle %0,35 ila %0,5 ile sınırlıdır, çünkü yüksek sıcaklıklarda kurşun kalay alaşımlarının mukavemetini olumsuz etkileyebilir.
Kurşun Bazlı Babbitler
Kurşun bazlı rulman alaşımları, %10’a kadar kalay ve %12 ila %18 antimon içerir. Bu alaşımlar, kalay bazlı babbitlere göre daha düşük mukavemete sahip olsa da maliyet avantajı sağlar.
Alüminyum-Kalay Alaşımları
Yatak uygulamalarında yumuşaklık ve mukavemet arasında bir denge sağlamak önemlidir. Alüminyum-kalay rulman alaşımları, yüksek yorulma mukavemeti ve iyi yüzey özellikleri ile öne çıkar. Bu alaşımlar genellikle sertleştirilmiş çelik veya sünek demir krank milleri ile birlikte kullanılır ve kalay veya kurşun bazlı rulman alaşımlarına göre daha yüksek yük taşıma kapasitesine sahiptir.
Yüksek Kalaylı Alaşımlar
Kalay oranı %20 ila %40 arasında olan alüminyum alaşımları, özellikle tozlu ortamlarda yağ bozulmasına karşı mükemmel direnç gösterir. Daha yüksek kalay içeren alaşımlar, yüksek güçlü deniz dizel motorlarındaki çapraz kafa yatakları gibi ağır yük uygulamaları için ideal olan üstün mukavemet ve yüzey özelliklerine sahiptir.
Kalayın hem alaşımsız hem de alaşımlı formda geniş bir kullanım yelpazesi vardır ve bu özellikleri, onu sanayide vazgeçilmez kılar.
Pil Izgara Alaşımları
Kurşun-kalsiyum-kalay alaşımları, depolama pillerinin ızgaraları için yaygın olarak kullanılır ve antimon kurşun alaşımlarının yerini almıştır. Bu alaşımlar, gaz oluşumunu önemli ölçüde azaltır ve %1,3’e kadar kalay içerebilir. Böylece, bu ızgaralardan yapılmış piller, çalışma ömrü boyunca periyodik su eklemeye ihtiyaç duymaz. Pil ızgaralarının imalatında kullanılan iki temel yöntem dövme alaşımlarının dökümü ve delme, haddeleme ya da genişletilmiş metal işlemleridir.
Bakır Alaşımları
Bakır-kalay bronzları, insanlık tarafından kullanılan ilk alaşımlardan olup, günümüzde yapısal ve dekoratif amaçlarla kullanılmaya devam edilmektedir. Gerçek bronzlar, %10’a kadar kalay ve çok az fosfor içerir. Kuaterner bronzlar ise %5 Kalay %5 çinko, %5 kurşun ve kalan bakır içerir. Bu alaşımlar, dişliler, pompalar ve otomotiv bağlantı parçaları gibi orta mukavemet ve sağlamlık gerektiren genel döküm uygulamalarında kullanılır.
Diş Alaşımları
Diş amalgamları, gümüş, Kalay cıva ve küçük miktarlarda bakır ve çinko içerir. Kalay bu alaşımların önemli bir bileşenidir ve %25 ila %27 oranında bulunur. Bakır, alaşımın sertliğini artırırken, çinko üretim sırasında oksidasyonu önleyici rol oynar. Ayrıca, altın alaşımlarına porselen kaplamalar eklenirken, porselenle bağlanmayı sağlamak için alaşıma %1 kalay eklenir.
Titanyum Alaşımları
Kalay titanyum alaşımlarını güçlendiren bir katkı maddesidir ve alfa fazını stabilize ederek, alaşımın mukavemetini artırır. %5 alüminyum ve %2,5 kalay içeren titanyum alaşımları hem yüksek mukavemet hem de kaynaklanabilirlik sunar. Bu kombinasyon, titanyum alaşımlarında optimal işlenebilirlik sağlar ve malzemeyi daha dayanıklı hale getirir.