Plastik Geri Dönüşüm Nedir ve Nasıl Gerçekleşir

Plastik geri dönüşüm, hurda plastik veya atık plastiğin geri kazanılması ve bu malzemelerin yeniden işlenerek işlevsel ve kullanışlı ürünler haline getirilmesine denir. Bu sürece plastik geri dönüşüm ismi, 1970’li yıllarda verilmiştir. Plastik geri dönüşüm sürecinin asıl amacı, yüksek plastik kirliliğini azaltmak ve yeni ürünler üretirken işlenmemiş malzeme kullanımını azaltmaktır. Plastik geri dönüşüm, gezegenimizdeki kaynakların korunmasına yardımcı olur. Plastiklerin çöplüklerden ve okyanuslardan uzak tutulması da plastik geri dönüşüm ile sağlanır. Yazıda plastik hurda fiyatları ve plastik geri dönüşüm yöntemlerinden bahsedeceğiz.

Plastik Geri Dönüşüme Duyulan İhtiyaç

Plastikler dayanıklı, hafif ve ucuz malzemelerdir. Günlük yaşamda birçok farklı alanda kullanılan sayısız ürün, plastik malzemelerden oluşur ve bu ürünlerin imalatı oldukça kolaydır. Her yıl, dünya genelinde toplamda 420 milyon ton plastik üretilir. Sonuç olarak plastiklerin yeniden kullanımı, geri kazanımı ve plastik geri dönüşümü oldukça önemlidir.

Plastik Geri Dönüşümde Kullanılan Plastik Türleri Nelerdir?

Altı yaygın plastik hurda türü vardır. Aşağıdaki plastik türleri oldukça yaygındır ve yanlarında belirtilen ürünlerin imalatında kullanılır.

PS (Polistiren) – Örnek: köpük bardak, plastik çatal bıçak takımı, plastik kaplar. 

PP (Polipropilen) – Örnek: yemek kutuları, halat, halı.

LDPE (Düşük yoğunluklu polietilen) – Örnek: çöp kutuları ve çöp torbaları.

PVC (Polivinil klorür)—Örnek: meyve suyu kutuları, kapı ve pencere profilleri, elektrik kabloları.

HDPE (Yüksek yoğunluklu protilen) – Örnek: şampuan şişeleri, bidonlar, basınçlı borular, beyaz eşyalar.

PET (Polietilen tereftalat) – Örnek: su şişeleri, yiyecek kapları, sentetik fiber.

Şu anda sadece PET, HDPE ve PVC kullanılarak üretilen ve günlük hayatta sık sık kullanılan ürünler geri dönüştürülmektedir. PS, PP ve LDPE kullanılarak üretilen plastik ürünler, daha zorlu ve pahalı bir işlenme sürecinden geçmek zorunda oldukları için geri dönüştürülmezler. Örneğin plastik kapaklar genelde geri dönüştürülemezler. Plastik geri dönüşümde en önemli sorulardan biri, “Geri dönüşüme uygun mu, değil mi?” sorusudur. Bazı plastik türlerini geri dönüştürmek, ekonomik olarak mümkün değildir. Plastik hurda fiyatları da buna göre şekillenir.

Plastik Geri Dönüşüm İle İlgili Bilgiler

• 2018 yılında ABD’de üretilen plastiklerin yaklaşık %8.5 kadarı ayrılarak geri dönüştürüldü. Plastik ambalaj ve kaplar ise %13.1 oranında geri dönüştürüldü.
• Dünya’daki bütün plastik atıkların yüzde 30’u Avrupa’da geri dönüştürülüyor.
• Amerika’da 2017 senesinde 3 milyon ton, 2018 senesinde ise 3.02 milyon ton plastik ürün geri dönüştürüldü.
• Araştırmalara göre günlük hayatta kullanılan plastik ürünlerin %50’si, tek kullanımdan sonra çöpe atılıyor.
• 2016 yılında toplam küresel atık üretiminin %12’sini plastikler oluşturdu.
• Doğaya bırakılan bir plastiğin yok olması yüzyıllar sürebilir.
• Okyanuslara atılan plastik atıklar küçük parçalara bölünür ve her sene 100.000 deniz memelisi ile birlikte 1.000.000 deniz kuşunun ölümüne sebep olur.

Plastik Geri Dönüşüm Süreci Nasıldır?     

Plastik geri dönüşüm süreci basitçe şu aşamalardan oluşur: plastik atıkların toplanması, plastiğin kategorilerine göre ayrılması, plastiğin parçalanması, plastiğin yıkanması, plastiğin eritilmesi ve peletlenmesi. Her bir adımın kendi içindeki süreci, plastik reçineye ve plastik ürünün türüne bağlı olarak değişir. 

Çoğu plastik geri dönüşüm tesisi aşağıdaki iki adımlık süreci kullanır:

Birinci Adım: Plastikler otomatik olarak veya elle ayrılır. Plastik atık, istenmeyen maddelerden ayrılır. 

İkinci Adım: Plastikler yeni bir şekle dönüştürülmek üzere eritilir ya da küçük parçalara bölünür ve granül haline getirilmek üzere eritilir.

Plastik Geri Dönüşümde Son Gelişmeler

Teknolojinin gelişimiyle birlikte plastik geri dönüşüm süreçleri de bu gelişime ayak uydurdu. Yapılan inovasyonlar sayesinde plastik geri dönüşüm süreci basitleştirildi ve daha uygun maliyetli hale getirildi. Bu inovasyonlara, daha başarılı dedektörler ve gelişmiş karar ve tanıma yazılımları örnek verilebilir. Plastiklerin otomatik olarak ayrılmasında doğruluk oranlarını bir hayli artıran bu dedektörler ve yazılımlar sayesinde plastik geri dönüşüm sürecinde üretkenlik yüksek oranda arttı.

Plastik geri dönüşüm dünyasındaki bir diğer önemli inovasyon ise, kapalı döngü düzeninde çalışan geri dönüşüm süreçlerinde geri dönüştürülen polimerlerin daha geniş kullanım alanlarına kazandırılmasıdır. Örneğin 2005 yılından beri Birleşik Krallık’taki ısıl şekillendirmeye yönelik PET tabakaları, A/B/A katman düzeni sayesinde %50 ila %70 oranında geri dönüştürülmüş PET içerir.

Son zamanlarda Almanya, İtalya, İspanya, Norveç ve Avusturya gibi bazı Avrupa ülkeleri; birkaç kullanımlık esnek ambalajların yanı sıra plastik kapları da toplamaya başladı. Yıkama ve ayırma teknolojilerindeki gelişmeler, bu tür plastik kapların geri dönüşümünü de mümkün hale getirdi.

Plastik Geri Dönüşüm Zorlukları

Plastik geri dönüşümünde birçok farklı zorlukla karşılaşılmaktadır. Karışmış plastikler ve çıkarılması zor kalıntılar, bu zorluklara örnek verilebilir. Plastik geri dönüşüm endüstrisinin karşılaştığı en büyük zorluk, karışık plastik atıklarının uygun maliyetle ve yüksek verimle geri dönüştürülmesidir. Uzmanlara göre; plastik ürünler tasarlanırken bu ürünlerin geri dönüştürülecek olmasının da göz önünde bulundurulması, bu zorlukla baş etmede önemli bir rol oynayacaktır.

Esnek ambalajların, kullanıldıktan sonra geri kazanımı ve geri dönüştürülmesi de endüstrinin karşılaştığı problemlerden biridir. Çoğu malzeme geri kazanım tesisi, bu tür malzemelerin verimli ve kolay şekilde ayrılmasını sağlayan ekipmanlara sahip olmadıkları için bu malzemeleri toplamazlar.

Okyanuslardaki plastik kirliliği de halkı endişelendirmeye başlayan önemli olaylardan biri oldu. Önümüzdeki on sene içerisinde okyanuslardaki plastik atıkların üç katına çıkması bekleniyor. Kamuoyunun bu konudaki endişeleri, dünya çapındaki birçok kuruluşun plastik kaynak yönetimine daha çok önem vermesine ve plastik kirliliğinin önlenmesine yönelik adımlar atmasına yol açtı.

Geri Dönüşümün Geleceği

Yiyecek ambalajı gibi plastikler, açıldığı anda üretilme amacını tamamlamış olur. Bu tarz ürünlere, kullanım ömrü dolmuş plastikler denir. Kullanım ömrü dolan plastiklerin yönetiminde verimliliği artırma konusunda plastik geri dönüşüm çok önemli bir yere sahiptir. Plastik geri dönüşüm oranlarının artmasıyla birlikte, bu konuda daha fazla kamu bilinci kazanılmış ve plastik geri dönüşüm işlemlerinin verimliliği artırılmıştır. Bu işlemlerin verimliliği, konuyla ilgili araştırmalara ve gelişmelere yapılan yatırımlar ile desteklenmektedir. Kullanım ömrünü doldurmuş plastik ürünlerin daha fazla geri dönüşüme kazandırılmasıyla birlikte hem geri dönüşüm verimliliği artacak, hem de bu tür ürünlerin plastik atıklardan ayrılması sağlanacak. Plastik endüstrisinin ve yetkili makamların bazı ürünlerde geri dönüştürülmüş plastiğin kullanımını zorunlu kılması da, kamuoyunun geri dönüşüme yönelmesini sağlayacak.